Zmiany w kanonie lektur szkolnych – trwają konsultacje w sprawie projektu

Do 8 lipca trwają konsultacje społeczne dotyczące propozycji zmian w podstawie programowej, które zakładają m.in. zmiany w kanonie lektur szkolnych, a te — jak zawsze — wzbudzają mnóstwo emocji. Zatem przyjrzyjmy się im bliżej tym lekturom, jakie znalazły się na liście pomysłów ministra edukacji, Przemysława Czarnka.

1. Zmiany w kanonie lektur szkolnych — uzasadnienie MEN
2. Lektury szkolne w klasach 1-3 szkoły podstawowej, co się zmieni?
3. Klasy 4-6 – bez nagradzanego Rafała Kosika
4. Klasy 7-8 – nowa lista lektur szkolnych
5. Liceum i technikum – zmiany w wykazie lektur

Zmiany w kanonie lektur szkolnych — uzasadnienie MEN

Proponowane zmiany dotyczą przede wszystkim wykazu lektur uzupełniających (w przypadku klas 1-3 szkoły podstawowej – propozycji lektur do wspólnego i indywidualnego czytania). — Zapewnia na swojej stronie MEN i dodaje — w kontekście przygotowań uczniów do egzaminu ósmoklasisty czy egzaminu maturalnego, w przypadku lektur obowiązkowych, w projekcie proponuje się tylko nieliczne zmiany polegające wyłącznie na rezygnacji z wybranych pozycji.

Zatem zmiany w kanonie lektur szkolnych nie będą równoznaczne z poszerzeniem materiału, jaki uczniowie będą mieli opanować, żeby zdać egzamin ósmoklasisty i maturalny.

Nowe, lepiej dopasowane do celów kształcenia lektury szkolne

Ministerstwo Edukacji Narodowej uznało, że zmiany w wykazie lektur są potrzebne, by lepiej dopasować książki do celów kształcenia określonych w podstawie programowej. Zatem książki omawiane na lekcjach powinny:

• mieć walory edukacyjne i wychowawcze (prezentować jasny i czytelny system wartości);
• charakteryzować się starannym, pozbawionym wulgaryzmów i kolokwializmów językiem;
• mieć też wartą analizy i omówienia konstrukcję oraz wyraziście zarysowaną akcję.

Podczas analizowania zmian można stwierdzić, że wśród nowych propozycji jest więcej treści patriotycznych i religijnych. Zwłaszcza tych związanych z religią katolicką i Janem Pawłem II (co Przemysław Czarnek podkreślał w wywiadach).

Jednak obok tych książek wśród propozycji do nowego kanonu lektur pojawiło się też kilka ciekawych pozycji. Jak choćby Którędy do Yellowstone Państwa Mizielińskich.

Lektury szkolne w klasach 1-3 szkoły podstawowej, co się zmieni?

W proponowanym wykazie lektur (do wspólnego i indywidualnego czytania) w klasach 1-3 szkoły znalazło się łącznie 26 pozycji.

Klasy 1-3 nowe lektury

Nowości w kanonie lektur na wczesnym etapie nauki w szkole podstawowej to:

• Mania, dziewczyna inna niż wszystkie. Opowieść o Marii Skłodowskiej-Curie Julity Grodek
• Wścibscy, Doroty Gellner, 
• Lolek. Opowiadania o dzieciństwie Karola Wojtyły Piotra Kordyasza (wybór fragmentów)
• Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata Zofii Kossak-Szczuckiej
• Piaskowy wilk Åsy Lind
• Którędy do Yellowstone? Dzika podróż po parkach narodowych Aleksandry i Daniela Mizielińskich

Z jakich książek MEN chce zrezygnować?

Z listy lektur mają zniknąć:

• Zaczarowana zagroda Aliny Centkiewiczowej i Czesława Centkiewicza
• Oto jest Kasia Miry Jaworczakowej
• Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca? Leszka Kołakowskiego
• Sposób na Elfa Marcina Pałasza

Klasy 4-6 – bez nagradzanego Rafała Kosika

Z listy lektur obowiązkowych w klasach 4-6 zrezygnowano z popularnej, nagradzanej i lubianej przez uczniów powieści. Chodzi o książkę przygodową Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi Rafała Kosika.

Większe zmiany na liście lektur uzupełniających

W przypadku klas 4-6 większe zmiany będą mieć miejsce na liście lektur dodatkowych. Nauczyciel w ciągu roku szkolnego ma obowiązek przeanalizować na lekcjach języka polskiego dwie z nich.

MEN proponuje zrezygnowanie z jednej książki: Winnetou Karola May’a. Zaś sama lista lektur uzupełniających została powiększona aż o 10 nowych pozycji:

• Pinokio, Carlo Collodi
• Ruiny Gorlanu, Zwiadowcy. Księga 1. John Flanagan
• Rzeka, Emilia Kiereś
• Topsy i Lupus, Zofia Kossak-Szczucka
• Klechdy sezamowe, Bolesław Leśmian
• Kubuś Puchatek, Alan Aleksander Milne
• Tecumseh, Longin Jan Okoń
• Słoń Birara, Ferdynand Antoni Ossendowski
• Czerwona kartka dla Sprężyny, Jacek Podsiadło
• Posłaniec króla, Louis de Wohl

Klasy 7-8 – nowa lista lektur szkolnych

W wykazie lektur obowiązkowych dla klas 7 i 8 szkoły podstawowej, MEN nie planuje zmian. Jednak w tym przypadku projekt ustawy również wprowadza sporo nowych książek w zestawieniu lektur uzupełniających. 

Z lektur dodatkowych ma zniknąć powieść Stowarzyszenie  Umarłych Poetów Nancy H. Kleinbaum.

W to miejsce książek MEN proponuje inne książki:

• Wielki Rybak, Lloyd Cassel Douglas, 
• Bursztyny (wybrane opowiadanie), Zofia Kossak-Szczucka,
• Nie lękajcie się! Rozmowy z Janem Pawłem II, André Frossard,
• Placówka, Bolesław Prus, 
• Zemsta, Bolesław Prus,
• Sąd Ozyrysa, Henryk Sienkiewicz, 
• Jesienna miłość, Nicolas Sparks, 
• Ziele na kraterze, Melchior Wańkowicz.

Liceum i technikum – zmiany w wykazie lektur

W liceum i technikum listy lektur różnią się w zależności od tego, czy w zakresie języka polskiego realizowany jest program podstawowy, czy rozszerzony. 

Język polski zakres podstawowy — zmiany na liście lektur obowiązkowych i uzupełniających

Z listy lektur obowiązkowych (obowiązującej w liceum i technikum w kasach realizujących program podstawowy) znika jedna pozycja: wybrane wiersze Marcina Świetlickiego.

Za to na liście lektur uzupełniających (również na poziomie podstawowym) pojawi się, aż 9 nowych pozycji. 

• Juliusz Słowacki, Listy do Matki (fragmenty)
• Henryk Sienkiewicz, Listy z podróży do Ameryki (fragmenty)
• Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni
• Ryszard Krynicki, Adam Zagajewski, wybór wierszy
• Witold Pilecki, Raport Witolda
• Wiesław Kielar, Anus mundi
• Zofia Kossak-Szczucka, Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917–1919
• Jarosław Iwaszkiewicz, wybrane opowiadanie
• John Ronald Reuel Tolkien, Władca pierścieni. Drużyna pierścienia

Lektury: język polski, zakres rozszerzony – co się zmieni?

Zmiany w kanonie lektur odczują też uczniowie, którzy realizują program z języka polskiego na poziomie rozszerzonym. 

W tym przypadku MEN chce zrezygnować z tych lektur obowiązkowych:

• Jan Parandowski, Mitologia, część II Rzym
• François Villon, Wielki testament (fragmenty)
• Piotr Skarga, Żywoty świętych (fragmenty)
• Tadeusz Konwicki, Mała apokalipsa
• Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku

Z zamian dodaje nowe pozycje na liście lektur uzupełniających:

• Zofia Kossak-Szczucka, Błogosławiona wina
• Ferdynand Antoni Ossendowski: Mocni ludzie; Ludzie, zwierzęta, bogowie
• Krystyna Lubieniecka Baraniak, Gdy brat staje się katem
• Jan Paweł II: Przekroczyć próg nadziei (fragmenty), Tryptyk rzymski, Pamięć i tożsamość (fragmenty), Fides et ratio (fragmenty)
• Karol Wojtyła, Przed sklepem jubilera
• Stefan Wyszyński, Zapiski więzienne
• Paweł Zuchniewicz, Ojciec wolnych ludzi. Opowieść o Prymasie Wyszyńskim

Nie tylko zmiana w kanonie lektur

Od 9 czerwca trwają konsultacje społeczne dotyczące propozycji zmian w wykazie lektur szkolnych. MEN już tylko do 8 lipca czeka na opinie.

W projekcie obok zmian w kanonie lektur pojawiła się też nowa podstawa programowa z przedmiotu Historia tańca realizowanego w liceach ogólnokształcących i technikach.

MEN chce też zmienić warunki i sposób realizacji przedmiotu Wychowanie do życia w rodzinie (liceum, technikum, szkoła branżowa).

Jeżeli szukacie bogatej oferty lektur szkolnych, to odsyłam w to miejsce.

Sprawdź też:

• Książki Henryka Sienkiewicza – zmora współczesnych uczniów?

Źródła, z których korzystałam:

• „Propozycje zmian w wykazie lektur – rozpoczynamy konsultacje społeczne”, www.gov.pl (dostęp: 16.06.2021)
• Podstawa Programowa Język polski, www.podstawaprogramowa.pl (dostęp: 16.06.2021)