Zmarł Christopher Tolkien

16 stycznia świat obiegła bardzo smutna wiadomość. Zgodnie z informacją podaną przez Tolkien Society w wieku 95 lat zmarł Christopher Tolkien, syn J.R.R. Tolkiena. Był angielskim wykładowcą akademickim i redaktorem wydanych pośmiertnie dzieł swego ojca. To właśnie dzięki niemu świat ujrzały dzieła takie jak: Silmarillion czy Księga zaginionych opowieści.

źródło:YouTube, kadr z filmu: Christopher Tolkien and the „Aubusson weaves Tolkien” project

Zmarł Christopher Tolkien – kim był?

Christopher John Reuel Tolkien był trzecim synem J.R.R. Tolkiena i Edith Mary Tolkien. Przyszedł na świat 21 listopada 1924 w Leeds i od młodości przejawiał zainteresowanie literaturą angielską. Swoją edukację odbył w Dragon School i The Oratory School w Oksfordzie. W wieku 21 lat zaczął uczęszczać na spotkania Inklingów, będącymi nieformalną grupą zrzeszającą oksfordzkich intelektualistów w latach 30. i 40. XX wieku. Podczas takich spotkań odbywających się w angielskich pubach erudyci czytali wprawki do powstających książek. To właśnie członkowie grupy mieli okazję po raz pierwszy usłyszeć zapiski z Władcy Pierścieni i Lwa, czarownicy i starej szafy.

Wraz z nadejściem wojny Christopher Tolkien dołączył do Royal Air Force. Tam służył jako pilot myśliwca w Południowej Afryce. Następnie został przeniesiony do Royal Navy Volunteer Reserve. Po zakończeniu wojny podjął naukę na Trinity College na Uniwersytecie w Oxfordzie, gdzie studiował literaturę i język angielski. Z kolei po uzyskaniu tytułu Bachelor of Letters poszedł w ślady ojca, zostając wykładowcą języka angielskiego, staroangielskiego oraz staroislandzkiego na Uniwersytecie w Oxfordzie. Przedmiotem jego zainteresowań naukowych były sagi staronordyckie.

Był ceniony za wykonywanie encyklopedycznej pracy, której dokonał na przestrzeni lat. Toteż za swoją działalność naukową w 2016 roku został uhonorowany Medalem Bodlajańskim za wybitny wkład w dziedzinie literatury, kultury, nauki i komunikacji.

Wkład w popularyzację dzieł J.R.R. Tolkiena

Christopher Tolkien był wykonawcą literackiego testamentu ojca. Zatem to głównie jemu zawdzięczamy wydanie wielu dzieł J.R.R. Tolkiena, których nie udało się opublikować jeszcze za życia autora. Christopherowi – dzięki opracowaniu i redakcji literackich notatek ojca – udało się opublikować kluczowy dla zrozumienia tolkienowskiej mitologii Silmarillion – zbiór opowieści w większości traktujących o Dawnych Dniach, czyli o Pierwszej Erze Świata uznawany za jedno z najważniejszych dzieł pisarza. Pierwotnie autor Władcy Pierścieni zamierzał opublikować je tuż po wydaniu Hobbita, co uniemożliwił wydawca. Za sprawą syna J. R. R. Tolkiena, książka trafiła do księgarń w 1977 roku.

Christopher był odpowiedzialny również za publikację Niedokończonych opowieści, Historii Śródziemia (w skład której wchodzi wydana w Polsce Księga zaginionych opowieści), czy też Dzieci Húrina. Ostatnią powieścią wydaną przez syna Tolkiena był Upadek Gondolinu, który na swoją publikację czekał ponad 100 lat.

W Przedmowie do tej ostatniej książki Christopher Tolkien napisał:

W przedmowie do „Berena i Lúthien” napisałem: „Jeśli zważyć, że mam dziewięćdziesiąt trzy lata, jest to (przypuszczalnie) moja ostatnia książka z długiej serii redagowanych przeze mnie  […] tekstów mojego ojca”. […] To przypuszczenie okazało się jednak błędne, więc muszę teraz ująć to tak: „Jeśli zważyć, że mam dziewięćdziesiąt cztery lata, „Upadek Gondolinu” jest (bez wątpienia) moją ostatnią książką.

Christopher Tolkien zmarł w wieku 95 lat, w Draguignan we Francji, gdzie przebywał od połowy lat 70.

Takimi słowami Dr Dimitra Fimi, wykładowczyni fantastyki i literatury dziecięcej na uniwersytecie w Glasgow, podsumowuje życie i działalność Christophera Tolkiena:

Studia Tolkiena nigdy nie byłyby takie, jakimi są dzisiaj bez wkładu Christophera Tolkiena. Od edycji Silmarillionu po gigantyczne zadanie przekazania nam historii Śródziemia, ujawnił wielką wizję ojca dotyczącą bogatej i złożonej mitologii. Dał nam okno na proces twórczy Tolkiena i przekazał naukowe komentarze, które wzbogaciły nasze rozumienie Śródziemia. Był kartografem Śródziemia i jego pierwszym uczonym.

Jego wkład w popularyzację dzieł J.R.R.Tolkiena pozostaje nieoceniony, za co – jako środowisko książkowe – wyrażamy mu naszą wdzięczność.