Psychiatrzy. Sekrety polskich gabinetów – recenzja książki Ewy Pągowskiej

Ostatnimi czasy na rynku wydawniczym pojawiło się wiele reportaży i wywiadów z pracownikami branży medycznej. Jest na nie duży popyt, ponieważ mamy w sobie taką cechę, która pcha nas do sekretów innych, zwłaszcza tych najbardziej intymnych. Lekarze i pracownicy branży medycznej są najbliżej prawdy o człowieku i powiernikami najskrytszych tajemnic. Nie tylko samych ludzi, ale również systemu, w którym pracują.

Psychiatrzy, czyli lekarze zdrowia psychicznego zajmują się jedną z najbardziej zagadkowych dziedzin medycyny. Ich enigmatyczna praca stanowi swoistą niewidomą narażoną, podobnie jak ich pacjenci, na zalew krzywdzących osądów. Ewa Pągowska swoją książką Psychiatrzy. Sekrety polskich gabinetów otwiera przed nami zamknięte drzwi do gabinetów i szpitali psychiatrycznych. Odpowiada tym samym na frapujące pytanie: co się dzieje w hermetycznym świecie specjalistów „od głowy”?

Psychiatrzy. Sekrety polskich gabinetów

Psychiatrzy. Sekrety polskich gabinetów to nie jest książka z pikantnymi opowieściami rodem z nagłówków plotkarskich gazet. Choć podtytuł „sekrety polskich gabinetów” może sugerować, że otrzymamy ciekawą rozrywkę i porcję fascynujących historyjek „z zaplecza”, dostajemy do rąk rzetelny materiał na temat kondycji zdrowia psychicznego Polaków i ludzi w ogóle oraz poznajemy kulisy pracy psychiatrów. Lektura ta odczarowuje psychiatrię – gałąź medycyny, która przez wiele lat była uznawana za czarną owcę sztuki lekarskiej. Wprowadza w świat chorób, zaburzeń i niedyspozycji, które do tej pory budzą lęk zdrowych. Dlaczego mamy taki stan rzeczy?

Doktor Anna Depukat, (…) przyznaje, że ta dziedzina medycyny sobie „nagrabiła”. Długo była bezradna wobec cierpienia człowieka. Przez ponad połowę ubiegłego wieku dysponowała tylko dwoma lekami – jeden podawano „tym smutnym”, a drugi „tym, którzy mówią od rzeczy”. Szukano więc innych niż farmakoterapia sposobów lecze nnia. Metody, z którymi eksperymentowano, były często okrutne, okaleczały pacjantów, a czasem nawet przyczyniły się do ich śmierci. Stosowano lobotomię, lodowate kąpiele, zarażano zarodźcami malarii, chemicznie kastrowano homoseksualistów. Dziś psychiatria wciąż nie budzi zaufania, a szpitale psychiatryczne nadal kojarzą się z tym z „Lotu nad kukułczym gniazdem„. Pojawiające się co pewnien czas artykuły o nagannych praktykach personelu medycznego na niektórych polskich oddziałach tylko utwierdzają w przekonaniu, że są to straszne miejsca.

~ fragment książki

Co na to lekarze?

Rozmówcy Ewy Pągowskiej uważają, że takie publikacje są konieczne, by demaskować nieprawidłowości, jednak przyznają, że zniekształcają one obraz szpitali. Przez nie łatwo jest ulec generalizowaniu, że patologie w placówkach psychiatrycznych są codziennością. Samych psychiatrów natomiast traktuje się jako osoby jedynie wypisujące leki, mające mniejsze kompetencje niż psycholog lub psychoterapeuta. To błąd myślenia, ponieważ psychiatra jest otwarty na pacjenta i na dialog z nim. Musi on przecież naprawdę poznać problem, by móc postawić trafną diagnozę, nie odsyłając jedynie człowieka z receptą na medykamenty likwidujące zauważalne objawy, zgłaszane przez pacjenta lub jego rodzinę. Pod tymi »Objawami« bowiem, kryją się »Przyczyny« i to z nimi należy się mierzyć. I z nimi mierzą się psychiatrzy.

Niekoniecznie lepiej

Mamy XXI wiek, a pacjenci psychiatryczni nadal są stygmatyzowani. Podobnie jak sami lekarze, co dziwi, bo przecież wiedza na temat tego »tajemnego« mrocznego świata została mocno pogłębiona i rozpowszechniona. Teraz już wiemy, że choroba psychiczna nie wybiera tylko ludzi niższej inteligencji, biednych czy sierot. Może zdarzyć się każdemu. Jak udar, nowotwór czy osteoporoza. Nie ważne ile masz lat, jaki jest Twój status społeczny czy majątkowy. Nigdy nie możesz być pewny, że choć raz w życiu nie będziesz potrzebował konsultacji lub pełnowymiarowej pomocy psychiatrycznej. Mimo to choroba psychiczna lub pobyt w szpitalu psychiatrycznym ciągle jest piętnem, z którym bardzo trudno żyć w społeczeństwie. O ile dzięki kampaniom informacyjnym oswoiliśmy się z depresją, tak schizofrenia lub choroba afektywna dwubiegunowa nadal są skazą na człowieku.

Wiedza uporządkowana

Ewa Pągowska  jest cenioną dziennikarką i autorką tekstów o tematyce medycznej i psychologicznej. Współpracuje m.in. z Wysokimi Obcasami, Focusem, Sensem, Panią czy Elle. Ponadto publikowała teksty w Polityce, Newsweeku, Zwierciadle, Twoim Stylu i Dziecku. W swojej książce szczerze i bez tabu rozmawia z psychiatrami o tym, czym jest zaburzenie psychiczne, czego się spodziewać po wizycie u psychiatry i jak wyglądają kulisy ich pracy w zawodzie.

Zbiór jej wywiadów z piętnastoma lekarzami – cenionymi specjalistami w różnych dziedzinach psychiatrii podzielony został na bloki tematyczne poświęcone konkretnym przypadłościom lub grupom pacjentów. Poznajemy bliżej temat depresji, lęków, myśli samobójczych, schizofrenii czy zaburzeń osobowości, a także tajniki leczenia psychiatrycznego dzieci i młodzieży. Autorka wraz z rozmówcami zagłębia się w problem uzależnień, psychopatię, psychogeriatrię, zaburzenia w sferze seksualnej, czy psychiatrię sądową.

Jej dociekliwość, a przez to interesujące pytania, które mają na celu głęboką analizę problemu, a nie jedyne naskórkowe poznanie, wymuszają na rozmówcach wyczerpujące odpowiedzi. Niektóre z nich fascynują, inne martwią lub zachęcają do poszerzenia wiedzy, a jeszcze inne skłaniają do refleksji nad własnym zdrowiem. Owszem, miłośnicy „sekretów” znajdą tu prawdziwe historie poszczególnych pacjentów (oczywiście z poszanowaniem ich prywatności), ale zawsze w kontekście zobrazowania problemu lub jego rozwiązania. Nie jako luźną anegdotę w stylu plotki.

Smaczki

Jest tu też wiele ciekawostek. Czy choroby psychiczne są dziedziczone? Czy depresja, którą przeżywa matka w czasie ciąży, wpływa na rozwój dziecka? I czy niemowlęta tez należy konsultować psychiatrycznie? Czytając tę książkę, można poznać różnice między lękiem a strachem, dowiedzieć się czym są te głosy w głowie schizofrenika i jak sobie z nimi radzić, a także poznać tajniki społeczności terapeutycznej, czy dowiedzieć się prawdy na temat elektrowstrząsów. Ale również tego, czym charakteryzuje się psychopata i dlaczego można odetchnąć z ulgą, będąc osobą w średnim wieku, u której wcześniej nie wystąpiły żadne choroby psychiczne. I dlaczego krzywdzące jest stwierdzenie, że za zaburzenia osobowości odpowiedzialni są rodzice oraz jak to możliwe, że człowiek zdrowy psychicznie potrafi dopuścić się makabrycznej zbrodni…

Zmiana postrzegania 

Jeśli ktoś nie ma żadnego pojęcia na temat chorób psychicznych i swoje przekonania na ich temat opiera o stereotypy, strzępki wypowiedzi z internetu, filmy fabularne, domysły, memy lub skład powietrza i uważa, że problem go nie dotyczy, warto go zachęcić do przeczytania książki Psychiatrzy. Sekrety polskich gabinetów. W trakcie czytania może dojść do wniosku, że sam również w życiu miał przez chwile zaburzenia adaptacyjne, przez które mógł, a nawet powinien zgłosić się do psychiatry… Jedna czwarta Polaków cierpi na zaburzenia psychiczne, a wciąż wielu ludzi sądzi, że jego samego i jego bliskich na pewno to nie spotka. Jak bardzo mogliby się zdziwić, gdyby każdy powiedział prawdę o tym, jak się czuje i z jakim cierpieniem mierzy się na co dzień?

Psychiatrzy. Sekrety polskich gabinetów

Książka Psychiatrzy. Sekrety polskich gabinetów to bardzo rzeczowy reportaż. Bez lania wody, same fakty podparte przypadkami klinicznymi. Forma wywiadu oraz otwartość rozmówców sprawiają, że czyta się ją jednym tchem. Przystępny język, pozbawiony skomplikowanej terminologii medycznej zbliża czytelnika do trudnego i wielopłaszczyznowego zagadnienia psychiatrii. Mimo że wiele w tej książce opisów cierpienia, jest w niej też iskierka nadziei. Że przy szybkiej reakcji na niepokojące objawy i odpowiedniemu leczeniu prawie każdy ma szansę na zdrowie, a jeśli nie całkowite wyleczenie to na znaczną poprawę komfortu życia.

Zastanawiałam się jak zakończyć ten tekst. I do głowy przyszedł mi idealny cytat z Ewy Pągowskiej:

Kiedy pisałam tę książkę, przyszła pandemia koronawirusa, przyniosła lęk, niepewność i zachwiała przekonaniem, że nad wszystkim możemy miec kontrolę. Doktor Joanna Krzyżanowska-Zbucka ma nadzieję, że teraz ludzie sobie uświadomią, że to, czego oni doświadczają w ostatnich tygodniach, osoby z zaburzeniami psychicznymi mają na co dzień. Lekarka wierzy, że dzięki trudnym przeżyciom ostatnich miesięcy będziemy mieć dla inych więcej empatii i zrozumienia. Może też nam samym łatwoej będzie przyznać, że potrzebujemy pomocy psychiatry.

~ fragment książki

****

Zachęcam Cię do przeczytania tej lektury lub polecenia jej komuś, kto w swoich poglądach utknął w „średniowieczu”, przez co w krzywdzący sposób ocenia osoby cierpiące na choroby i zaburzenia psychiczne.  Książka Psychiatrzy. Sekrety polskich gabinetów pomaga uporządkować wiedzę, rozwija empatię i pozwala Zrozumieć. Twój egzemplarz czeka na Ciebie w tym miejscu.

Powiązane artykuły:

• Książki medyczne – literatura faktu i popularnonaukowa
• Nowy reportaż Pawła Reszki – Mali bogowie 2!
• Twoje życie w moich rękach – opowieść o polskiej służbie zdrowia
• Schiza. Życie ze schizofrenią Walenty Biały – recenzja książki