Nagroda Literacka Nike 2020

Nareszcie znamy nazwisko, na które czekaliśmy od maja! W niedzielny wieczór, 4 października, w gmachu Uniwersytetu Warszawskiego odbyła się uroczystość ogłoszenia laureata i wręczenia prestiżowej Nagrody Literackiej Nike 2020. Najważniejsze polskie wyróżnienie literackie otrzymał Radek Rak, autor książki Baśń o wężowym sercu, albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli. Gratulujemy zwycięstwa i zachęcamy Was do przeczytania tej wyjątkowej powieści.

Już po raz 24. przyznano Literacką Nagrodę Nike, promującą polską literaturę współczesną, ufundowaną przez Gazetę Wyborczą i Fundację Agory. Do tej pory otrzymali ją m.in. Olga Tokarczuk za Księgi Jakubowe (2015), Andrzej Stasiuk za Jadąc do Babadag (2005), Dorota Masłowska za Pawia Królowej (2006), Joanna Bator za Ciemno prawie noc (2013) czy Jerzy Pilch za Pod Mocnym Aniołem (2000).

Tegoroczna edycja jest wyjątkowa. Zazwyczaj nazwiska nominowanych ogłaszane są na Warszawskich Targach Książki. Te jednak się nie odbyły z powodu pandemii, dlatego po raz pierwszy, od 1997 roku, nominacje ogłoszono jedynie w mediach.

W tym roku do Finału Nagrody Literackiej Nike, a tym samym do grona najlepszych pisarzy zakwalifikowano siedem nazwisk:

Radek Rak, Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli
Filip Zawada, Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek
Agnieszka Dauksza, Jeremianka. Biografia
Piotr M. Majewski, Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu
Monika Sznajderman, Pusty las
Paweł Piotr Reszka, Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota
Joanna Gierak-Onoszko, 27 śmierci Toby’ego Obeda

Radek Rak, Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli

Głównym laureatem Nagrody Literackiej Nike 2020 został Radek Rak za powieść Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli. Odbierając statuetkę z rąk redaktora naczelnego Gazety Wyborczej, Adama Michnika, powiedział — Jestem zaszczycony i cieszę się bardzo. Nie spodziewałem się tego i nie przygotowałem sobie niczego, a lepiej piszę, niż mówię.

Baśń jest próbą stworzenia na nowo mitologii Galicji. Nie jest powieścią historyczną, i choć napisana z dużym szacunkiem dla ówczesnych realiów społecznych, obyczajowych i politycznych, to zawieszona pozostaje między historią a mitem. Wyrasta z legend, w które obrosła postać chłopskiego przywódcy – tych prawdziwych i tych stworzonych przez Radka Raka. Śledzimy losy młodego Kóby Szeli, wzrusza nas miłość, jaką obdarzyła go Żydówka Chana, czujemy razy pańskiego bata, przeżywamy zauroczenie zmysłową Malwą, wędrujemy przez krainę baśni, żeby zamieszkać we dworze i poczuć zapach krwi rabacji 1846 roku. Radek Rak napisał powieść o dobru i złu, które czają się w każdym z nas, o nierównych szansach, o Galicji i o Polsce. Powieść pełną rozbuchanego erotyzmu, ironii i humoru, nakarmioną mrokiem ludzkich serc

– czytamy na stronie wydawnictwa.

Przewodniczący jury, prof. Paweł Próchniak, w swojej mowie pochwalnej podkreślał, że powieść Radka Raka:

(…) przypomina też o potrzebie mitu, podpowiada, że pod powierzchnią rzeczywistości – u podszewki rzeczy, w ciemności fastrygowanej plączącą się fosforescencją – pulsują dawne mitologie, zapomniane klechdy, tajemnicze fabulacje. Słychać w Baśni o wężowym sercu” różne echa i tony literatury. Podskórnie pracują w niej głosy wielu pisarzy – wzięte pod włos, rozwibrowane, twórczo przejęte, przetopione w metal lżejszy od powietrza.

Nagrodę Nike Czytelników 2020 otrzymała natomiast Joanna Gierak-Onoszko za reportaż ukazujący mroczne strony Kanady, 27 śmierci Toby’ego Obeda.